In memoriam Henk Oving (14-05-1945 – 06-11-2019)
Op 6 november 2019 overleed plotseling ons KVOK-lid Henk Oving. Henk was bestuurslid van de afdeling Drenthe en een trouwe bezoeker van onze orgelexcursies.
Muziek betekende veel in het leven van Henk. Hij zong graag, o.a. bij het mannenkoor Valerius uit Emmen en hij speelde orgel tijdens de erediensten in zijn woonplaats Schoonebeek.
Henk was eigenlijk bij elke activiteit van de KVOK-Drenthe aanwezig. Hij was oprecht geïnteresseerd in mensen en hij was een fijn mens om mee om te gaan. Hij was bescheiden, trad nooit op de voorgrond, maar hij kon echt genieten van de orgelexcursies en van de muziek die tijdens de excursies gemaakt werd.
Als organist was Henk vooral een autodidact. De laatste jaren werkte hij enkele kerkmuziekmodules door om zich verder te bekwamen. Henk bereidde de kerkdiensten altijd heel consciëntieus voor en z’n orgelspel was nauwgezet en verzorgd. Hij wist wat hij kon als organist en bleef in zijn muziekkeuze ook altijd binnen deze grens.
Op 12 november hebben we in de Dorpskerk van Schoonebeek afscheid genomen van Henk Oving.
Ook het mannenkoor Valerius heeft tijdens de afscheidsdienst enkele liederen gezongen en de samenzang werd begeleid door Henks collega-organisten van de Dorpskerk.
Het was een waardig afscheid.
Centraal stonden de woorden uit 1 Korintiërs 13 vers 13: “Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde.” Dezelfde woorden hebben ruim 50 jaar eerder ook geklonken tijdens de huwelijksinzegening van Henk en zijn echtgenote.
We wensen Henk zijn echtgenote, kinderen en kleinkinderen veel sterkte toe om dit grote verlies te kunnen dragen.
Wij gedenken Henk met respect en waardering, moge hij in vrede rusten nu hij in vertrouwen op God is heengegaan.
Zaterdag 16 november 2019 orgelexcursie Hattem
10.00 uur tot 12.30 uur: bezoek aan de orgels in de Grote- of Sint Andreaskerk, Markt 2, 8051 EZ HATTEM.
Vanaf 9.45 uur staat de koffie klaar!!
Hoofdorgel:
Ter vervanging van het (in zeer slechte staat verkerende) orgel uit 1928 (A.S.J. Dekker, Goes) werd besloten een nieuw orgel te bouwen. De opdracht werd gegeven aan D.A. Flentrop, die juist de restauratie van het koororgel had voltooid. In Waterloo (België) werd door bemiddeling van drs. J. Boogaarts een historische orgelkas gekocht, die in 1855 gemaakt zou zijn door François Bernard Loret of Pierre-Hubert Anneessens voor de Église Saint-Joseph. Van het binnenwerk was niets meer over. Er werd een nieuwe rugwerkkas gemaakt in dezelfde stijl (de originele rugwerkkas bleef in Waterloo achter, maar is later verdwenen) en een nieuwe galerij. Voor het binnenwerk werd gekozen voor een klassiek Franse opbouw. Flentrop oriënteerde zich op het werk van Cliquot. Een orgel van zijn hand uit 1782 in Souvigny werd bestudeerd.
Uiteindelijk is een orgel gebouwd met twee volledige klavieren en een typisch klassiek Frans Récit, bestaande uit een kort klavier met slechts drie stemmen. Het orgel is gestemd in een klassieke stemming (niet-evenredig zwevend) naar Lambert Chaumont (1630-1712). Het is uitermate geschikt voor de oude Franse orgelliteratuur. Adviseurs bij de bouw waren drs. J. Boogaarts en Klaas Bolt. De sobere kas is tijdens de restauratie van de kerk tussen 1987 en 1995 enigszins versierd door kleur en bladgoud aan te brengen.
Dispositie:
Grand Orgue: Bourdon 16′, Montre 8′, Bourdon 8′, Prestant 4′, Flûte 4′, Nasard 3′, Doublette 2′, Cornet 5 rangs (discant), Plein Jeu 4 rangs (1 1/3′), Cymbale 3 rangs (1/3′), Trompette 8′, Voix Humaine 8′, Clairon 4′.
Positif: Bourdon 8′, Prestant 4′, Flûte 4′, Nasard 3′, Doublette 2′, Tierce 1 3/5′, Larigot 1 1/3′, Fourniture 3 rangs (1′), Cromorne 8′.
Récit: Bourdon 8′ – uit Cornet, Cornet 5 rangs, Hautbois 8′.
Pédale: Soubasse 16′, Flûte 8′, Bourdon 8′, Prestant 4′, Bombarde 16′, Trompette 8′.
Koppelingen: Accouplement des Claviers, Tirasse Grand-Orgue, Tirasse Positif.
Speelhulpen: Tremblant.
Kleine orgel:
Vermoedelijk is het kleine orgel in Hattem rond 1550 gebouwd. Met grote waarschijnlijkheid kan worden gesteld dat dit is gebeurd door Jan Slegel (I). Deze bouwde het orgel als een 3-voets instrument: het manuaal begon op F-groot. De Prestant 4′ stond in het front. De zoon van de bouwer, Jan Slegel (II), verplaatste het orgel in 1614 van de torenwand naar de huidige plaats in de kerk. In 1677 is het orgel door Jan Slegel (III), kleinzoon van de bouwer, gewijzigd. Deze vergrootte de manualen tot de huidige omvang (met kort octaaf), en plaatste een Prestant 8′ op een kantsleep. Gerrit Robbertsen beschilderde in datzelfde de jaren de binnenzijde van de luiken. Het orgel bleef zeer lang zonder wijzigingen. In 1875 werd het gerestaureerd door Zwier van Dijk. Deze maakte een Prestant 16′ discant, en verving de Trompet 8′ door een nieuwe. Tevens veranderde hij de manuaalomvang en verwijderde hij de bekroning van de middentoren. De schilderingen van Robbertsen werden door Scheurleer overgeschilderd.
In 1960 is het meubel gerestaureerd. De verwijderde bekroning werd herplaatst. Rond 1970 was het orgel vrijwel niet meer te bespelen. In de jaren 1973/1974 werd het door D.A. Flentrop gerestaureerd onder advies van Klaas Bolt. De situatie van 1677 was het uitgangspunt. Zo werd de Prestant 16′ weer verwijderd. De Trompet uit 1875 bleef wel bewaard, omdat het een prachtig register is. Het orgel is tevens gestemd in de middentoonstemming. Op 31 oktober 1975 werd het orgel tegelijk met het nieuwgebouwde hoofdorgel officieel in gebruik genomen. Tijdens de restauratie van de kerk tussen 1987 en 1995 ontdekte men een muurschildering achter het orgel die is hersteld. De schildering past uitstekend bij de orgelkas en lijkt er een integraal deel van te zijn.
Dispositie:
Manuaal: Prestant 8′, Holpijp 8′, Octaaf 4′, Roerfluit 4′, Octaaf 2′, Fluit 2′, Tertiaan II sterk (1 1/3′) (vanaf cis’) – 1570, Mixtuur IV sterk (1/2′) – 1570, Trompet 8′ – 1875.
Pedaal: Aangehangen.
Speelhulpen: Ventiel.
Bij het kleine orgel is er sprake van een kort octaaf.:Dit geldt zowel voor het manuaal als het pedaal.
12.30 uur: Lunch in Hattem.
Er zijn meerdere mogelijkheden op de markt bij de kerk.
Suggestie is Café Restaurant Banka, tegenover de kerk.
14.00 uur tot 16.00 uur: bezoek aan het orgel in de Ontmoetingskerk, van Galenstraat 1, 8051 VC HATTEM.
Na een grondige verbouwing van de Ontmoetingskerk in Hattem, welke op 31 augustus 2002 was afgerond, werd een pijporgel gekocht dat gebouwd is door Patijn Orgelbouw uit Wapenveld. Het instrument is gebouwd met pijpwerk van het orgel van de Hersteld Apostolische Zendingsgemeente te Haarlem, aangevuld met drie stemmen uit de Moriahkerk te Emmeloord en nieuw materiaal, geleverd door de firma Stinkens uit Zeist. De twaalf nieuwe houten pijpen van de Gedekt 8′ van het pedaal zijn gemaakt door Patijn. Op 8 maart 2003 is het orgel feestelijk in gebruik genomen. Bij deze gelegenheid is het bespeeld door de organist van de kerk, Henk Poortenaar, en door de adviseur bij de bouw, Jaap Neuteboom.
Dispositie
Hoofdwerk: Prestant 8′, Roerfluit 8′, Octaaf 4′, Gedekt 4′, Quint 2 2/3′, Octaaf 2′, Mixtuur II-III sterk, Cornet V sterk (discant), Trompet 8′ (B/D).
Onderwerk: Holpijp 8′, Gamba 8′ – C-H gecombineerd met Holpijp, Open Fluit 4′, Nasard 2 2/3′, Woudfluit 2′, Terts 1 3/5′ (discant), Vox Humana 8′ (B/D), Tremulant.
Pedaal: Subbas 16′, Prestant 8′ – transmissie, Gedekt 8′ – gecombineerd met Subbas, Quint 5 1/3′.
Koppelingen: Hoofdwerk – Onderwerk, Pedaal – Hoofdwerk, Pedaal – Onderwerk.
Parkeren is wellicht het handigst (’s morgens direct) bij de Ontmoetingskerk, van Galenstraat 1. Rond de Ontmoetingskerk is waarschijnlijk wel ruimte.
Vanaf hier is het slechts een paar honderd meter naar de Andreaskerk.
Zaterdag 19 oktober 2019 Themadag rond Hauptwerk in Nieuw-Amsterdam en Coevorden
10.30 uur: Bezoek aan het Hauptwerkorgel in de Noorderkerk te Nieuw-Amsterdam Vaart Noordzijde 139, 7833 HH Nieuw-Amsterdam.
Hier drinken we eerst een kopje koffie.
In 1925 schonk de familie Visscher een nieuw orgel aan de Gereformeerde Kerk te Nieuw-Amsterdam voor de nieuwgebouwde kerk aan de noordzijde van de Vaart. Het instrument werd gebouwd door de firma Standaart. Alle manuaalregisters zijn gedeeld in bas en discant. Het orgel staat geheel in een zwelkast. Bij oplevering was een Vox Humana 8′ aanwezig, die later is vervangen door een Woudfluit 2′.
Dit orgel begon steeds meer gebreken te vertonen en functioneerde niet meer betrouwbaar.
Het Standaartorgel is overigens nog wel bespeelbaar.
Dispositie
Manuaal: Bourdon 16′, Prestant 8′, Roerfluit 8′, Viola d’Amore 8′, Aeoline 8′, Voix Celeste 8′, Octaaf 4′, Orkestfluit 4′, Woudfluit 2′, Cornet-Mixtuur III-V sterk, Trompet Amabile 8′.
Pedaal: Subbas 16′, Echobas 16′, Octaafbas 8′.
Koppelingen: Pedaalkoppel.
Speelhulpen: 1 vrije combinatie, 4 vaste combinaties (p – mf – f – tutti), Zweltrede.
Het orgel heeft een pneumatische tractuur.
Men besloot om een Hauptwerkorgel te plaatsen in de Noorderkerk. Sinds eind 2018 staat er een speeltafel met drie klavieren en een radiaal pedaal.
Als (enige) orgelsample is gekozen voor het Walckerorgel (Opus 1855) uit Doesburg. Dit Walckerorgel stamt uit 1916. De namen van de registerknoppen bij de speeltafel komen overeen met de registers van het Walckerorgel.
Het Hauptwerkorgel is gemaakt door Martin den Boer uit Barneveld.
Achter het front van het Standaartorgel staan twee luidsprekers van Viscount opgesteld, alsmede een subwoofer.
Indien u reeds eerder een keer kennis wilt maken met dit Hauptwerkorgel, dan kunt u zich opgeven om op 14 september a.s. tijdens de open monumentendag dit instrument te bespelen. U kunt daartoe contact opnemen met dhr. H. Kreukniet
12.30 uur: Lunch in Coevorden
14.00 uur: Presentatie op Hauptwerk door Leo Ridderbos
De Hauptwerkpresentatie zal plaatsvinden bij de Gereformeerde kerk te Coevorden in de Hoeksteen aan de Van Heutszsingel 21, 7741 ER Coevorden. De zaal in de Hoeksteen is te bereiken via één van de zij-ingangen.
Tijdens deze middag wordt eerst kort aandacht besteed aan de ontwikkeling van de elektronische orgels in de loop der jaren. Daarna zal de stap naar Hauptwerk gemaakt worden.
Hauptwerk is een computerprogramma waarin zogenaamde samplesets geladen kunnen worden. Deze samplesets bevatten geluidsbestandjes van elke orgelpijp van een bestaand orgel. Via (MIDI) klavieren kan zo’n virtueel orgel bespeeld worden.
In de presentatie zal nadrukkelijk aandacht besteed worden aan zelfbouw van een Hauptwerksysteem en men zal ontdekken dat zo’n systeem redelijk eenvoudig en tegen beperkte kosten te realiseren is.
Ook zullen verschillende informatiebronnen rond Hauptwerk (websites) genoemd worden.
Tevens zal er een eenvoudige opstelling van een Hautpwerksysteem (geschikt voor thuisgebruik) aanwezig zijn. De deelnemers aan deze themadag worden in de gelegenheid gesteld een aantal verschillende samples uit te proberen.
07 september 2019: Bolsward en Woudsend
10.00 uur: Bezoek aan het orgel van de Martinikerk te Bolsward. Groot Kerkhof 26, 8701 HG Bolsward
Burgemeester Franciscus Elgersma en zijn neef Nicolaas schonken een nieuw orgel aan de Martinikerk te Bolsward. In 1777 werd het oude orgel verkocht aan de hoogst biedende. Hinsz kreeg de opdracht het nieuwe orgel te maken. Op 9 mei 1780 werd de eerste pijp geplaatst door een achternichtje van de burgemeester. Op 28 juni 1781 werd het instrument in gebruik genomen. Het orgel had twee klavieren en vrij pedaal. Hinsz liet het onderhoud uitvoeren door Franz Caspar Schnitger.
Na de dood van Schnitger ging het over naar H.H. Freytag. Deze verving in 1805 de Vox Humana 8′ door een Fagot 8′. Albertus van Gruisen onderhield het van 1817 tot 1840. Daarna was de beurt aan de firma Van Dam. In 1860/1861 voerden deze een grote verbouwing uit: een nieuwe klaviatuur werd gemaakt, met drie manualen. In de kas plaatsten zij een Bovenwerk met acht stemmen. Het herstelde en vergrote orgel werd op 18 augustus 1861 in gebruik genomen.
De firma Ypma kreeg het orgel ook in onderhoud en ook zij voerden enkele kleine dispositiewijzigingen door. Bakker & Timmenga plaatsten in 1918 het Bovenwerk in een zwelkast, en maakten een pneumatische lade voor een Vox Céleste 8′.
In 1955 is het orgel door Flentrop volledig gerestaureerd. Alle wijzigingen van na 1861 zijn ongedaan gemaakt, en ook de Vox Humana op het Hoofdwerk is opnieuw geplaatst. Tot slot werd de Salicet 4′ van het Bovenwerk omgeïntoneerd naar een Prestant 4′. Het Van Dam-bovenwerk bleef bij deze restauratie buiten beschouwing, maar is in 1976 door Vermeulen Alkmaar gerestaureerd onder advies van Willem Hülsmann.
Het orgel is in 2003 gereviseerd. Bij deze gelegenheid werd een tremulant op het Rugwerk geplaatst. Op 24 juni 2003 is het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Aart Bergwerff en Kees Nottrot.
In 2016 voerde de firma Flentrop nieuwe restauratiewerkzaamheden uit. Het pedaalklavier uit 1955 is hierbij vervangen door een historisch pedaalklavier uit de achttiende eeuw, dat in bezit was van Ton Koopman. Koopman schonk het aan de kerk. Op 22 oktober wordt het orgel weer in gebruik genomen tijdens een feestelijke dag met verschillende organisten. Hierna volgen nog concert op 26 en 29 oktober.
Dispositie:
Hoofdwerk: Holpijp 16′, Prestant 8′ – discant dubbelkorig, Holpijp 8′, Baarpijp 8′, Octaaf 4′, Spitsfluit 4′, Quint 3′ – discant dubbelkorig, Octaaf 2′, Woudfluit 2′, Mixtuur IV-VI sterk (gedeeld), Cornet IV sterk (discant), Trompet 16′ (gedeeld), Trompet 8′, Vox Humana 8′ – 1955.
Rugwerk: Prestant 8′, Fluit Douce 8′, Octaaf 4′, Fluit 4′, Nasard 3′, Octaaf 2′, Speelfluit 2′, Scherp III-IV sterk – 1955, Sexquialter II-III sterk – 1955, Dulciaan 8′, Tremulant – 2003.
Bovenwerk: Salicionaal 8′, Roerfluit 8′, Viool de Gamba 8′, Prestant 4′ – 1861/1955, Fluit Travers 4′ – 1861, Quintfluit 3′ – 1861, Nachthoorn 2′ – 1861, Clarinet 8′ – 1861, Tremulant.
Pedaal: Prestant 16′, Bourdon 16′, Octaaf 8′, Gedekt 8′, Roerquint 6′ – 1966, Octaaf 4′, Nachthoorn 2′, Bazuin 16′, Trompet 8′, Schalmei 4′.
Koppelingen: Hoofdwerk – Bovenwerk, Rugwerk – Hoofdwerk, Pedaal – Hoofdwerk.
Speelhulpen: Vier afsluitingen, Ventiel.
12.30 uur: Lunch in Woudsend bij Kerk Restaurant ’t Ponkje, Fermaningsteech 1, 8551 SP Woudsend.
Bij dit restaurant heb ik voor ons gereserveerd. Via de volgende link volgt de lunchkaart van dit restaurant:
https://www.ponkje.nl/wp-content/uploads/2018/05/Lunch-Ponkje-24-05.pdf
Zou u, indien u mee wenst te lunchen, dit voor 1 september a.s. per mail () aan mij door willen geven? Zou u dan tevens uw gewenste bestelling van de menukaart willen vermelden? Ik geef dit dan door aan het restaurant zodat we tijdig aan onze lunch kunnen beginnen en ons zoveel mogelijk aan het tijdschema kunnen houden. De drankjes kunnen ter plekke nog doorgegeven worden.
13.30 uur: Bezoek aan het orgel van de Sint Michaelskerk te Woudsend Midstrjitte 44, 8551 PJ Woudsend.
In de Sint Michaelskerk te Woudsend bevindt zich een klein orgel van Albertus van Gruisen. Het is een van de weinige oude schuilkerkorgels in Friesland die nog bestaan en in gebruik zijn in de kerk. In 1910 werd de kerk verbouwd. Waarschijnlijk heeft Adema in dat jaar de Mixtuur vervangen door een Viool 8′. In 1950 vervingen Vaas & Bron de oude frontpijpen door nieuwe zinken exemplaren. Eind 2009 is Pels & Van Leeuwen gestart met een restauratie. De Mixtuur is gereconstrueerd en de frontpijpen zijn vervangen door nieuwe exemplaren in tin. In 2011 is het orgel weer in gebruik genomen.
Dispositie:
Manuaal: Prestant 8′, Viool di Gamba 8′ (discant), Holpijp 8′, Viool 8′ – 1910?, Octaaf 4′, Fluit d’Amour 4′, Quint 3′, Octaaf 2′, Terts 1 3/5′.
15.00 uur: Bezoek aan het orgel van De Karmel te Woudsend. Ald Tsjerkhof, 8551 PA Woudsend.
In 1938 bouwden Bakker & Timmenga in de Hervormde Kerk te Woudsend een nieuw instrument achter het Scheuerfront uit 1839. Scheuer had het orgel gebouwd met twee manualen en vrij pedaal, tesamen 18 stemmen. Een deel van het oude Scheuer-pijpwerk en de bovenwerklade zijn gebruikt bij de bouw van een nieuw orgel voor de Hervormde kerk te Hemrik. De rest (hoofdwerklade met pijpwerk) is in 1995 geplaatst in een kas van Spiering in de Hervormde Kerk van Gasselte. Het had tot die tijd in de gereformeerde kerk te Kollumerpomp gestaan.
Het Bakker & Timmenga-orgel is in 2008 gerenoveerd. Er is een nieuwe windmotor geplaatst en ook is de orgelkas geschilderd in een mahoniekleur en versierd met bladgoud. Adviseur bij de restauratie was Jan Jongepier.
In 2016 voerde Bakker & Timmenga een nieuwe restauratie uit, nu van het binnenwerk. Deze werkzaamheden werden uitgevoerd onder advies van Theo Jellema. Op 28 januari 2017 is het orgel weer in gebruik genomen met een bespeling door de adviseur.
Dispositie
Hoofdwerk: Bourdon 16′, Prestant 8′, Holpijp 8′, Octaaf 4′, Octaaf 2′, Cornet III sterk (discant), Mixtuur III-IV-V sterk, Trompet 8′.
Bovenwerk: Quintadeen 8′, Roerfluit 8′, Viola di Gamba 8′, Voix Célèste 8′, Flûte Harmonique 4′, Nasard 3′, Woudfluit 2′.
Pedaal: Subbas 16′, Violon 8′, Octaaf 4′.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal – Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant.
Graag zou ik de deelnemers aan de excursie willen verzoeken rekening te houden met de in te nemen speeltijd per orgel, zodat ieder die graag wil spelen aan bod kan komen.
Tot slot wil ik melden dat de excursie op 19 oktober a.s. een andere invulling krijgt dan in eerste instantie gepland was.
Op 19 oktober houden we een thema-/studiedag rond het onderwerp “Hauptwerk”.
Hauptwerk biedt de mogelijkheid om via een computer virtueel bestaande pijporgels te bespelen.
In de ochtend zullen we een kerk (waarschijnlijk de Noorderkerk te Nieuw Amsterdam) bezoeken met een Hauptwerksysteem en ’s middags zal ondergetekende uitleg geven over Hauptwerkorgels die men thuis als studie-instrument kan inzetten. Tevens komt zelfbouw van een Hauptwerksysteem aan de orde. Nadere informatie volgt t.z.t.
Zaterdag 29 juni: 2019 Excursie Tubbergen en Ootmarsum
10.00 uur: Bezoek aan het orgel van de Sint Pancratiusbasiliek in Tubbergen.Grotestraat 64, 7651 CK Tubbergen.
Hier drinken we eerst een kopje koffie.
In 1881 bouwde Maarschalkerweerd een één-klaviersorgel in de kerk met negen stemmen en aangehangen pedaal. In 1897 plaatste de firma Maarschalkerweerd het over naar de nieuwe kerk, een door Alfred Tepe ontworpen neogotische kruisbasiliek, gebouwd tegen de middeleeuwse toren. In 1917 breidde dezelfde firma het orgel uit met een vrij pedaal met een Subbas 16′ en een Violon 8′. Het werd in 1956 door Vermeulen geëlektrificeerd en uitgebreid met een tweede manuaal. In het jaar 2000 voerde Elbertse een restauratie uit onder advies van Jos Laus. Hierbij is het oorspronkelijke werk van Maarschalkerweerd in oude staat hersteld en er is een nieuw tweede manuaal in stijl gemaakt. Voor dit werk kon origineel Maarschalkerweerd-pijpwerk uit 1917 worden gebruikt, afkomstig uit het Pels-orgel van de Aloysiuskerk te Utrecht. Op zondag 16 juli 2000 is het in gebruik genomen met een bespeling door Jos Laus en Bernard Bartelink.
Dispositie:
Manuaal I: Bourdon 16′, Prestant 8′, Fluit Harmoniek 8′ – 1917, Holpijp 8′, Octaaf 4′, Fluit Octaviante 4′, Octaaf 2′, Mixtuur II-III sterk, Trompet 8′ (gedeeld).
Manuaal II: Holpijp 8′, Viola di Gamba 8′ – 1881/2000, Prestant 4′ – 1917, Roerfluit 4′ – 1917, Nazard 3′ – 1917, Flageolet 2′ – 1917, Terzfluit 1 3/5′ – 2000.
Pedaal: Subbas 16′ – 1920, Openbas 8′ – 2000, Basson 16′ – 2000.
Koppelingen: Manuaal I – Manuaal II, Pedaal – Manuaal I, Pedaal – Manuaal II.
Speelhulpen: Ventiel, Afsluiter.
12.15 uur: Lunch in Ootmarsum
14.00 uur: Bezoek aan het orgel van de Protestantse Kerk in Ootmarsum
In 1569 bouwden de gebroeders Slegel een nieuw orgel in de kerk van Ootmarsum. Dit orgel werd in 1781 vervangen door het huidige instrument door Eberhard Berner.
De orgelbouwersfamilie Berner stamt uit Schledehausen bij Osnabrück. Zij werkten aanvankelijk in Westfalen en Noord-Duitsland.
In Ootmarsum gebruikte Berner veel materiaal uit het oude orgel. De windlade van het Bovenwerk is ook uit 1569. Het orgel werd ingespeeld op 14 oktober 1781. In 1809 werd de kerk aan de katholieken toegewezen. De hervormde gemeente bouwde een nieuwe kerk, die in 1810 klaar was. Het orgel van Berner werd meegenomen en in deze kerk geplaatst.
In de loop van de tijd werd het orgel ingrijpend gewijzigd. Vooral door de firma Haupt & Zn., die in 1890 de dispositie wijzigden door de Fagot 16′ te vervangen door een Trompet 8′ en de Sexquialter door een Gamba. De dispositie van het Bovenwerk werd geheel veranderd. Het instrument werd in 1971 gerestaureerd door de firma Flentrop. Adviseur bij de werkzaamheden was Willem Hülsmann. Bij de restauratie is de dispositie hersteld volgens de beschrijving van Knock, werd de temperatuur van het orgel gewijzigd in Werckmeister en zijn mechanieken en windladen geheel gerestaureerd.
Dispositie
Manuaal: Bordoen 16′, Principaal 8′, Gedakt 8′, Quinta 6′, Octava 4′, Flûte Douce 4′, Woudfluit 2′, Sexqualt III sterk – 1971, Mixtura V sterk – 1569/1781, Fagot 16′ – 1971.
Bovenwerk: Roorfluit 8′ – 1569, Principaal 4′, Quint 3′, Gemshoorn 2′, Scherp II sterk – 1971, Mixtura III sterk – 1971, Dulcino 8′, Tremulant.
Pedaal: Principaal 16′, Octava 8′, Ruischpijp III sterk, Basuin 16′, Cornet 2′ – 1781/1971.
Koppelingen: Manuaalkoppel (gedeeld).
15.45 uur: Bezoek aan het orgel van de H.H. Simon en Judas kerk te Ootmarsum.
Het orgel in Ootmarsum werd gebouwd in de jaren 1812/1814 door Epmann uit Essen.
Het oude orgel van de kerk was door de Hervormden meegenomen toen de kerk werd teruggegeven aan de Katholieke Parochie. In het orgel is veel oud materiaal verwerkt, veel van zeer oude datum. Deze materialen zijn van onbekende herkomst. In 1870 werd het orgel door de Oldenzaalse bouwer Elberink behoorlijk gewijzigd. Het aantal mixturen is verminderd, en grondstemmen werden toegevoegd.
In 1948 voerde Jos Vermeulen uit Alkmaar herstelwerkzaamheden uit. Een aantal registers bleek toen te zijn verdwenen uit het orgel. Pas in 1973 werd begonnen met een grondige restauratie, onder advies van P.J. de Bruijn en Hans van der Harst. Deze restauratie werd eveneens uitgevoerd door Jos. Vermeulen. Het orgel was in 1974 gereed. Het is niet teruggebracht in de originele staat. Een viertal registers uit 1870 is bewaard gebleven. Vijf andere werd gereconstrueerd. Op 24 maart 1974 werd het orgel weer in gebruik genomen. In april 2006 startte de firma Flentrop met een nieuwe restauratie.
Dispositie:
Hoofdwerk: Bordun 16′, Principal 8′, Octave 8′ (discant), Gedackt 8′, Rohrflöte 8′, Octave 4′, Flöte 4′, Quinte 3′, Superoctave 2′, Waldflöte 2′, Mixtur 4 fach, Sesquialtera 3 fach – 1974, Trompete 8′ (gedeeld) – 1974.
Onderpositief: Bordun 8′, Quintadena 8′ (gedeeld), Flauto Traverso 8′ (discant), Viola di Gamba 8′, Principal 4′, Flöte Douce 4′, Octave 2′, Spitzflöte 2′ (gedeeld), Cimbal 4 fach – 1974, Fagott 8′ (bas) – 1974, Hautbois 8′ (discant) – 1974, Tremulant.
Pedaal: Principal 16′, Subbass 16′, Octave 8′, Posaune 16′, Trompete 8′, Clairon 4′ – 1974.
Koppelingen: Manuaalkoppeling, Pedaal – Hoofdwerk.
Zaterdag 13 april 2019: Orgelexcursie naar Haren en Sappemeer
10.00 uur: Bezoek aan het Hinsz-orgel in de Dorpskerk te Haren. Rijksstraatweg 188, 9752 BR Haren.
In 1770 en 1771 bouwde Hinsz een éénklaviers orgel met aangehangen pedaal voor de Hervormde Dorpskerk in Haren in Groningen. Hij gebruikte hierbij pijpwerk uit het vorige orgel, dat zich in een slechte conditie bevond, gebouwd in 1675 door Johannes Helman met acht stemmen. Het nieuwe orgel had bij oplevering 11 stemmen. Dirk Lohman werkte in 1817 aan het instrument, o.a. om de windvoorziening weer gelijkmatig te krijgen. Later in de negentiende eeuw plaatste vermoedelijk Van Oeckelen een Viola di Gamba 8′ op de plek van de Sexquialter. Klaas Doornbos maakte in 1937 een pneumatische lade met twee registers (Bourdon 16′ en Octaaf 4′). Tevens maakte hij een transmissie voor de Bourdon 16′ voor het pedaal. Op 20 februari 1937 werd het orgel weer in gebruik genomen. G. van Leeuwen haalde in 1957 de aparte lade weg. Hij maakte verder een Borstwerk en een echt vrij Pedaal. Op 10 januari 1958 werd het gereviseerde orgel in gebruik genomen. Later werd de Cornet 2′ van het pedaal vervangen door een Schalmei 4′.
Voorjaar 2001 is Reil begonnen met een volledige reconstructie van het orgel naar de toestand van 1771. Het pijpwerk dat later is bijgeplaatst werd verkocht ten bate van het orgelfonds. Adviseur bij de werkzaamheden was Stef Tuinstra. De restauratie werd afgerond in augustus 2002, waarna het orgel op 30 augustus weer in gebruik is genomen.
Dispositie:
Manuaal: Prestant 8′, Holpijp 8′, Quintadeen 8′, Octaaf 4′, Roorfleut 4′, Quint 3′, Octaaf 2′, Sexquialt II-III sterk, Mixtuir III-IV sterk (gedeeld) – 2002, Trompett 8′ (gedeeld) – 2002.
Pedaal: Bordon 16′, Octaaf 8′, Basuin 16′.
Koppelingen: Pedaalkoppel.
Speelhulpen: Tremulandt, Windlossing, Afsluiting.
12.00 uur: Lunch in Haren. Een geschikt adres is wellicht: Anytyme Astoria (Snack & Dine) Rijksstraatweg 200, 9752 BR Haren.
Uiterlijke vertrektijd uit Haren is 13.10 uur.
13.30 uur: Bezoek aan het orgel van de Koepelkerk te Sappemeer. Noorderstraat 167, 9611 AD Sappemeer.
Het orgel is in gebruik genomen op 21 juli 1875. Het is sinds de bouw nimmer meer gewijzigd, en verkeert nog altijd in de oorspronkelijke staat. Wel werd de orgelkas in 1910 in eiken geschilderd, maar dat is in 1990 weer hersteld, toen de oorspronkelijke mahoniekleur is teruggebracht. In 2009-2010 is het gerestaureerd door de firma Steendam.
Dispositie:
Hoofdwerk: Bourdon 16′, Violon 16′ (discant), Prestant 8′, Roerfluit 8′, Octaaf 4′, Quint 3′, Octaaf 2′, Mixtuur III-V sterk (2′), Trompet 8′.
Bovenwerk: Violoncello 16′ (discant), Prestant 8′, Holpijp 8′, Viola di Gamba 8′, Speelfluit 4′, Woudfluit 2′, Clarinet 8′.
Pedaal: Aangehangen.
Koppelingen: Manuaal Koppel.
Speelhulpen: 2 afsluitingen, Windlosser.
15.30 uur: Bezoek aan het orgel van de Doopsgezinde gemeente Sappemeer-Noordbroek. Noorderstraat 53, 9804 PL Sappemeer.
Het orgel van de in 1847 gebouwde Doopsgezinde Kerk in Sappemeer is gebouwd in de jaren 1854/1855 door G.W. Lohman. Het had oorspronkelijk een aangehangen pedaal. W..G. Hauff keurde het orgel op 15 december 1855. In 1859 plaatste men enkele gereserveerde stemmen, mogelijk is dat gedaan door N.A.G. Lohman.
Het orgel werd al in 1866 uitgebreid met een vrij pedaal door de firma Van Oeckelen. Hiervoor maakten zij twee pedaaltorens die door tussenvelden met het oude front zijn verbonden. De rechtertoren is slechts voor de symmetrie gemaakt, het pedaal staat geheel achter de linker. Achter de rechttoren bevindt zich de klaviatuur. Van Oeckelen wijzigde ook de dispositie van het bestaande gedeelte: er werd een Openfluit 4′ op het Bovenwerk geplaatst, evenals een doorslaande Clarinet 8′. De oude Woudfluit 2′ van het Bovenwerk verschoof men tot een Quint voor het Hoofdwerk, en er is ook een nieuwe Octaaf 2′ op het Hoofdwerk geplaatst. De Gemshoorn 2′, die in 1859 op het Hoofdwerk was geplaatst, verhuisde naar het Bovenwerk naar de vrijgekomen plaats van de Woudfluit.
De firma De Koff verbouwde het orgel in 1935, hierbij geadviseerd door K.M. Luyten uit Enschede. Zij plaatsten het Bovenwerk in een zwelkast en wijzigden de dispositie hiervan door de Openfluit te vervangen door een Vioolprestant 8′. Ook is de Trompet van het Hoofdwerk vervangen door een nieuw exemplaar.
Mense Ruiter restaureerde het orgel in de jaren 1988-1990 onder advies van Jan Jongepier, waarbij zoveel mogelijk de situatie van 1866 is hersteld. De Vioolprestant van De Koff is vervangen door een Nachthoorn 4′, gemaakt door Van Oeckelen voor het orgel van de Martinikerk in Groningen. Bij de restauratie is een nieuwe Trompet geplaatst, en ook is het pedaalklavier uit 1935 vervangen door een nieuw. Op 3 februari 1990 werd het orgel weer in gebruik genomen. Het werd hierbij bespeeld door Jan Jongepier en door dhr. J.J. Soesbeek, organist van de kerk.
Dispositie
Hoofdwerk: Bourdon 16′, Praestant 8′, Salcional 8′ (discant), Holpijp 8′, Octaaf 4′, Fluit 4′, Quint 3′ – 1866, Octaaf 2′ – 1866, Mixtuur III sterk (gedeeld), Trompet 8′ (gedeeld) – 1990.
Bovenwerk: Violin Praestant 4′, Zacht Gedakt 8′ (gedeeld), Viola di Gamba 8′ – C-fis uit Zachtgedakt, Nachthoorn 4′ – 1838, Roerfluit 4′, Gemshoorn 2′ – 1859, Clarinet 8′ (gedeeld) – 1866, Tremulant – 1935, Nihil.
Pedaal: Subbas 16′ – 1866, Prestant 8′ – 1866, Bourdon 8′ – 1866, Bazuin 16′ – 1866, Trombone 8′ – 1866.
Koppelingen: Manuaalkoppel (gedeeld), Pedaal – Hoofdwerk.
Zaterdag 16 maart 2019: jaarvergadering, tevens excursie naar Koekange en Berghuizen
10.00 uur: Bezoek aan het Properorgel van de Hervormde kerk te Koekange
Adres: Kerklaan 20, 7958 SN Koekange
In 1911 bouwde Jan Proper een klein orgel met één klavier en aangehangen pedaal voor de kerk van Koekange. Het had vier stemmen, pneumatische tractuur en een kegellade. In de jaren zeventig raakte het instrument in slechte conditie door de verwarming van de kerk. Het werd niet meer gebruikt.
In 1980 konden de heren Nutma en Adolf pijpwerk en een windlade kopen van een oud orgel uit een school in Hardinxveld-Giessendam. Samen met het pijpwerk van Proper werd in de oude kas in 1983 een vernieuwd orgel gebouwd. Dit binnenwerk is in 2000 verwijderd.
L. Adolf plaatste nu een ander orgel in de kas van Proper, afkomstig uit de Gereformeerde Kerk te Ruinen. Het betrof materiaal van Sanders, dat hij in 1939 had geplaatst in de Oud-Katholieke Kerk te Dordrecht, in een orgelkas van Kam & Van der Meulen uit 1844. Het originele binnenwerk van Kam & Van der Meulen werd in Gieterveen geplaatst in de Hervormde Kerk. Dit binnenwerk is in 1984 weer in Dordrecht geplaatst, en het Sanders-orgel is daarna opgebouwd in Ruinen, waar het tot 2000 heeft dienst gedaan. Het orgel heeft thans twee manualen en pedaal met dertien stemmen.
In 2017-2018 is door Rini Wimmenhove een binnenwerk van Jan Proper uit 1895 in de kas in Koekange geplaatst. Dit binnenwerk is afkomstig uit de Gereformeerde Kerk te Arum. Deze kerk werd in 2012 gesloten. De orgelkas is achtergebleven en is te koop aangeboden.
In 1894 leverde Jan Proper een nieuw orgel voor de Gereformeerde Kerk te Arum. Het werd eind 1894 of begin 1895 in gebruik genomen. In 1911 is het door Dekker in de huidige kerk geplaatst. Vaas & Bron breidden het orgel in 1935 uit met een Cornet en vrij pedaal. Rond 1985 voerde Bakker & Timmenga een restauratie uit.
Het herbouwde orgel werd in gebruik genomen op 28 september 2018 met een bespeling door Bert Gelderman, samen met enkele organisten van de kerkelijke gemeente zelf.
Meer info opwww.orgelsindrenthe.nl
Dispositie:
Manuaal: Violon 16′ (discant), Prestant 8′, Holpijp 8′, Viola da Gamba 8′, Octaaf 4′, Fluit 4′, Octaaf 2′, Cornet III sterk (discant) – 1935, Trompet 8′ (gedeeld) – gereserveerd.
Pedaal: Bourdon 16′ – 1935.
Koppelingen: Pedaalkoppel – 1935. Speelhulpen: Tremulant.
12.00- 13.15 uur: Lunch
13.30 uur: Jaarvergadering bij de Gereformeerde kerk te Berghuizen Adres: Berghuizen 20, 7961 LT Ruinerwold
Agenda jaarvergadering :
-Opening
-Mededelingen
-Jaarverslag van de penningmeester over 2018 (zie bijlage 1)
-Jaarverslag over 2018 van de secretaris (zie bijlage 2)
-Voorlopig programma 2019 (zie onderaan dit bericht)
-Benoeming afgevaardigden Algemene Vergadering KVOK (1 juni 2019 te Steenwijk)
-Organistenplatform
-Peiling belangstelling voor themamiddag rond “Hauptwerk” of andere orgelgerelateerde onderwerpen
-Rondvraag
-Sluiting
15.00 -15.30 uur: Diavoorstelling excursies Kvok Drenthe 2018 door Henk de Haan.
15.30 uur: Bezoek aan het orgel van de Gereformeerde kerk Berghuizen
De Groningse orgelbouwer Matthias Amoor bouwde voor de Nederlands Hervormde Kerk van Raamsdonk in 1743 een nieuw orgel. Het had één manuaal met 11 registers, waarvan de meeste gedeeld, en een aangehangen pedaal. In 1774 wordt het door Hess genoemd. Johannes Schot uit Breda verving in 1785 de Cornet door een Bourdon 16′ discant. In 1850 kocht men in Raamsdonk een nieuw orgel. T. Hofmeyer uit Amsterdam verplaatste het oude orgel naar Foto: Michiel van ’t Einde. Datering: 31 mei 2014.de Hervormde Kerk van Aartswoud. Reeds in 1884 werd het door Proper naar Berghuizen overgeplaatst. In 1903 wijzigde hij de dispositie nog enigszins.
De grootste ingreep in de geschiedenis van het orgel was de verbouwing in 1951 door Klaas Doornbos uit Groningen. Deze maakte een rugwerk, met een kas in de stijl van de hoofdwerkkas. Verder maakte hij alle registerdelingen ongedaan. Hij maakte ook een pneumatische pedaallade met een Subbas 16′. De orgelkas werd opnieuw geschilderd, maar niet in de oorspronkelijke kleur. Tijdens de werkzaamheden kwam Doornbos te overlijden. Het werk werd voltooid door zijn knechts Mateboer en Praat. De kwaliteit van het werk was niet zo fantastisch. Al snel vertoonde het orgel mankementen.
In 1975 startte D.A. Flentrop een restauratie onder advies van dr. Maarten Vente. Het hoofdwerk werd teruggebracht in de toestand van 1743. Om rug- en hoofdwerk te scheiden werden de registerknoppen van het rugwerk in de rugwerkkas aangebracht. Er werden nieuwe mechanieken in oude stijl gemaakt, ter vervanging van de slechte mechaniek van 1951. Op het rugwerk was nog een plaats vrij, waar een Dulciaan 8′ werd geplaatst. De uit 1951 daterende Trompet op het Hoofdwerk werd ook vervangen door een nieuwe, die gekopieerd was van het Amoor-orgel uit Eexta. Het rugwerk werd opnieuw geïntoneerd, zodat het beter bij het hoofdwerk past. De Subbas kreeg een mechanische lade. De oorspronkelijke kleur werd ook hersteld, en het orgel werd gestemd in de Werckmeister-stemming. In 1978 was de restauratie gereed.
In 2011 is het orgel door de firma Flentrop gereviseerd en schoongemaakt.
Meer info opwww.orgelsindrenthe.nl
Dispositie:
Hoofdwerk: Praestant 8′ (gedeeld), Holpijp 8′, Octaaf 4′, Bourdon 4′ (gedeeld), Quint 3′ (gedeeld), Gedact Quint 3′ (gedeeld), Octaaf 2′ (gedeeld), Woudfluit 2′ (gedeeld), Quint 1 1/2′ (gedeeld), Cornet II sterk (discant) – 1978, Mixtuur III-V sterk (gedeeld) – deels 1978, Trompet 8′ (gedeeld) – 1978; Kopie uit Eexta.
Rugwerk: Baarpijp 8′ – 1951, Quintadeen 8′ – 1951, Praestant 4′ – 1951, Nachthoorn 2′ – 1951, Sesquialter I-II sterk – 1951, Scherp IV sterk – 1951, Dulciaan 8′ – 1978.
Pedaal: Subbas 16′ – 1977; Spreekt permanent.
Koppelingen: Schuifkoppel manualen, Pedaalkoppeling Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant, Ventiel.